Postępowanie egzekucyjne – część ogólna – zagadnienia wstępne.
Kodeks postępowania cywilnego to ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku. Od tego czasu ustawa ta była wielokrotnie nowelizowana, w tym także w zakresie egzekucji.
Egzekucja i jej mechanizmy funkcjonowania
Ustawodawca w części wstępnej wskazał organy egzekucyjne, ich właściwość i jak „sprytnie” nazwał „postępowanie w ogólności”.
Jak wynika z części trzeciej kodeksu postępowania cywilnego o nazwie POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE, sprawy egzekucyjne należą do właściwości Sądów Rejonowych oraz do działających przy tych Sądach Komorników Sądowych. Co do zasady czynności egzekucyjne są wykonywane przez Komorników Sądowych, przy czym niektóre czynności w postępowaniu egzekucyjnym wykonywane są przez Sądy. Co to oznacza w praktyce? Gospodarzem postępowania egzekucyjnego jest Komornik Sądowy, który nie tylko prowadzi samo postępowanie, a więc odzyskuje dług od dłużnika na rzecz Wierzyciela, ale także dba o przestrzeganie przepisów prawa oraz obowiązujących wszystkich Komorników Sądowych zasad etyki. Z kolei Sąd co do zasady sprawuje nadzór nad czynnościami, które są przeprowadzane przez Komorników. Nadzór ten nie jest jednak bezgraniczny, albowiem każdy Komornik jest samodzielnym organem działającym na rzecz odzyskania długu od dłużnika. Niemniej jednak Komornik Sądowy respektuje zarówno prawa Wierzyciela, jak i prawa dłużnika.
W zakresie działalności Sądu czynności w postępowaniu egzekucyjnym przeprowadza nie tylko Sędzia, ale także referendarze sądowi, z wyłączeniem niektórych czynności, które zastrzeżone są tylko i wyłącznie dla Sędziów. Przykładowo referendarz sądowy w postępowaniu egzekucyjnym nie może stosować środków przymusu wobec dłużnika czy też nadzorować spraw o egzekucję stosując zarząd przymusowy. Podyktowane to jest okolicznością, iż w stosunku do dłużnika czynności, które są wobec niego bardziej dolegliwe, winien stosować Sędzia, który co do zasady posiada większe doświadczenie niż referendarz sądowy, przy czym rozdzielenie niektórych czynności pomiędzy zarówno Sędziów, jak i referendarzy sądowych jest doskonałym posunięciem, albowiem z uwagi na większą ilość podmiotów orzekających, czas rozpoznania spraw znacznie przyśpieszył.
W zakresie relacji pomiędzy Sądem a Komornikiem istnieje pewna zależność, albowiem Sąd może wydawać z urzędu Komornikowi zarządzenia, które zmierzają do zapewnienia należytego wykonywania egzekucji przez Komorników. Co więcej Sąd może zwracać Komornikowi uwagę na spostrzeżone uchybienia w działalności Komornika w prowadzonej przez niego egzekucji i co więcej ocena prawna wyrażona przez Sąd w ramach wydawanych wobec Komornika i prowadzenia przez niego postępowania egzekucyjnego jest wiążąca dla Komornika. Co to oznacza w praktyce? Iż Komornik musi liczyć się ze zdaniem i stanowiskiem wyrażonym przez Sąd, co z jednej strony powoduje pewien nadzór nad samą egzekucją, niemniej jednak z drugiej strony w pewnym zakresie ogranicza Komornika Sądowego. Jednakże z doświadczenia naszej Kancelarii wynika, iż ingerencja Sądu w postępowanie egzekucyjne przez Sąd jest stosunkowo rzadkie. Z reguły ma to miejsce gdy prowadzona jest egzekucja z nieruchomości, lub w sytuacji, gdy dłużnik składa skargi na czynności Komornika, przy czym w tym drugim przypadku z reguły skargi składane przez dłużnika okazują się niezasadne. Dzieje się tak, albowiem Komornik jako Funkcjonariusz publiczny przestrzega przepisów prawa, zaś przedmiotem skargi są zarzuty stanowiące jedynie polemikę dłużnika lub są wynikiem niezadowolenia dłużnika, co z punktu widzenia dłużnika jest oczywiste. Niezależnie od powyższego dłużnik w postępowaniu egzekucyjnym ma zapewnione przez Komornika przestrzeganie jego praw, zaś samo postępowanie egzekucyjne jest wynikiem rozpoznania sprawy przez właściwy Sąd i przyznania racji Wierzycielowi.
W zakresie nadzoru nad egzekucją właściwy Sąd może zobowiązać Komornika do składania sprawozdań z czynności komorniczych w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym. Niniejsze ma niejako zapewnić jeszcze większe przestrzeganie praw dłużników, przy czym przepis ten osobiście oceniamy jako negatywny, albowiem może w znacznej mierze ograniczyć Komornika w prowadzonych czynnościach. Niewątpliwie także wiąże się to z wygenerowaniem czasu Komornika, który mógłby przeznaczyć na czynności w celu odzyskania długu od dłużnika na rzecz Wierzyciela. Na szczęście takie zobowiązania w praktyce występują bardzo rzadko, zaś Sądy respektują pozycję i cel działania Komorników Sądowych.
Postępowanie
egzekucyjne toczy się w wyniku przeprowadzonego postępowania sądowego, czy to w
elektronicznym postępowaniu upominawczym czy też w zwykłym postępowaniu sądowym
– tradycyjnym. Postępowanie sądowe obarczone jest wysokim stopnień formalizmu.
Z kolei postępowanie egzekucyjne również wymaga podjęcia stosownych kroków, przy
czym jest bardziej skupione na celu, jakim jest odzyskanie długu od dłużnika na
rzecz Wierzyciela, stąd zasada, iż wszelkie wnioski i oświadczenia w postępowaniu
egzekucyjnym składane są według wyboru składającego – a więc zarówno na piśmie,
jak i istnieje możliwość składania swoich oświadczeń w formie ustnej do
protokołu. Forma ustna do protokołu dotyczy przede wszystkim dłużnika, który w
momencie wszczęcia egzekucji staje się stroną postępowania egzekucyjnego i
winien w zakresie egzekucji kontaktować się wyłącznie z gospodarzem
postępowania egzekucyjnego – Komornikiem, zaś to dopiero Komornik z Wierzycielem
niejako imieniem dłużnika. Przy czym wielokrotnie zdarza się, iż dłużnik swoje
kroki kieruje do Wierzyciela.
Komornik odzyskuje długi dla Wierzycieli
Postępowanie egzekucyjne skupione jest na odzyskaniu długu od dłużnika na rzecz Wierzyciela, dlatego też Komornik Sądowy swoje czynności w niemalże każdej sytuacji winien podejmować niezwłocznie. W momencie złożenia wniosku egzekucyjnego, Komornik ma ustawowo 7 dni od otrzymania wniosku na podjęcie stosownych czynności w postępowaniu. W tym czasie zostaje nadana sygnatura sprawy w zakresie roszczeń pieniężnych – KM lub GKM – i rozpoczyna się postępowanie egzekucyjne. Niezależnie od powyższego Komornik w tym czasie weryfikuje właściwość miejscową pod kątem miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika, jak również podejmuje niezbędne czynności, które przyczynią się do odzyskania długu od dłużnika na rzecz Wierzyciela.
Wierzyciel lub jego pełnomocnik, posiadając zarówno tytuł wykonawczy lub jeszcze tytuł egzekucyjny może zwrócić się do Komornika z zapytaniem czy w jego Kancelarii prowadzone są inne postępowania egzekucyjne przeciwko dłużnikowi Wierzyciela. Dodatkowo może zwracać się z zapytaniem jakie sposoby egzekucji wobec dłużnika są stosowane, jak również o wysokość egzekwowanych roszczeń oraz o aktualny stan spraw. Interpretując niniejszą zasadę w sposób szeroki i za taką interpretacją postuluje nasza Kancelaria, już na etapie przed egzekucyjnym Powód – Wierzyciel może dokonywać zapytań wobec Komorników o ewentualne inne postępowanie egzekucyjne dłużnika. Informacje te są o tyle istotne, iż pozwalają na skierowanie wniosku do tego Komornika, który już prowadzi inne sprawy egzekucyjne dłużnika i tym samym wyeliminować zbiegi. Niniejsze pozwala także na zaoszczędzenie czasu na ewentualnym przekazywaniu sprawy. Niezależnie jednak od powyższego posiadane informacje co do sposobów egzekucji i zastosowanych zajęć pozwala na ewentualne skierowanie egzekucji do innych wierzytelności, które do tej pory nie były w polu zainteresowania dotychczasowych Wierzycieli. W zakresie pomocy Wierzycielom zarówno na etapie przed egzekucyjnym, jak i w trakcie trwania egzekucji służymy wszelką pomocą.
Postępowanie
egzekucyjne do pole bitwy pomiędzy Wierzycielem a dłużnikiem. Po stronie
Wierzyciela jest konieczność przeprowadzenia postępowania sądowego, dzięki
któremu w sytuacji wygranej sprawy z pozwanym otrzymuje tytuł wykonawczy. Tytuł
wykonawczy pozwala Wierzycielowi na wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Wierzyciel
nadto zobligowany jest do wskazania danych dłużnika, takich jak nr PESEL, nr NIP
lub REGON, jak również aktualnego miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika
(co wpływa na właściwość miejscową Organu egzekucyjnego). Dodatkowo może być
konieczne wskazanie innych danych pozwalających na identyfikację dłużnika. W tym
zakresie służymy Państwu pomocą.
W zakresie
swojej właściwości Komornik może żądać od uczestników złożenia wyjaśnień. Z
reguły złożenie wyjaśnień dotyczy dłużnika, niemniej jednak może się zdarzyć,
iż do wyjaśnień będzie zobowiązany Wierzyciel. Z reguły te wyjaśnienia dotyczyć
mogą osoby dłużnika, jego danych osobowych, względnie miejsca zamieszkania.
Skąd pochodzą informacje o dłużniku?
Z uwagi, iż Komornik jest Funkcjonariuszem publicznym, po wszczęciu postępowania egzekucyjnego ma on prawo do uzyskania o dłużniku szeregu informacji. Tym samym może on żądać informacji o majątku dłużnika, o składnikach majątku dłużnika jak i jego aktywach od:
· organów administracji publicznej,
· podmiotów wykonujących zadania z zakresu administracji publicznej,
· organów podatkowych,
· organów rentowych,
· banków,
· spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych,
· zakładów ubezpieczeń lub zakładów reasekuracji,
· podmiotów prowadzących rachunki papierów wartościowych, wymienionych
w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami
finansowymi,
· spółdzielni mieszkaniowych,
· wspólnot mieszkaniowych,
· innych podmiotów zarządzających lokalami,
· biur informacji gospodarczej,
· oraz innych instytucji i osób nieuczestniczących w postępowaniu
Komornika w tym zakresie ogranicza jedynie okoliczność, iż cel uzyskania tych danych musi być niezbędny do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. Z kolei od wykonania takiego żądania Komornika w zasadzie organy nie mogą się uchylić, chyba, że okaże się, iż zachodzi personalna okoliczność odmowy przedstawienia dokumentu lub zachodzi okoliczność przesądzająca o prawie do odmowy składania zeznań lub odpowiedzi na pytanie, przy czym z całą stanowczością wskazać należy, iż większość powyższych informacji pochodzi od organów, a nie poszczególnych osób. Tym samym odmowa udzielenia informacji zachodzi niezmiernie rzadko.
Istotne jest, iż to Komornik zastrzega termin do udzielenia informacji, przy czym organy wielokrotnie ignorują zakreślony termin, jednakże Komornik dysponuje szeregiem środków dyscyplinujących nie tylko dłużnika, ale także same organy. Nie bez znaczenia jest, iż Komornik prowadząc swoją Kancelarię ma bezpośredni dostęp za pośrednictwem systemów teleinformatycznych do szeregu informacji o dłużniku. W zależności od posiadanych dostępów komorniczych dostępy poszczególnych Komorników są szersze lub węższe. Nasza Kancelaria współpracuje z Komornikami posiadającymi możliwie najszerszy dostęp, celem odzyskania długu od dłużnika na rzecz naszego Klienta – Wierzyciela.
Jakie ma obowiązki dłużnik wobec Komornika i Wierzyciela?
W zakresie dłużnika, po jego stronie od zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, ciąży obowiązek informowania Komornika o każdorazowej zmianie miejsca swojego pobytu, trwającej więcej niż okres jednego miesiąca. Dłużnik o niniejszym obowiązku jest pouczany przez Komornika Sądowego, jak również Organ egzekucyjny informuje o skutkach zaniedbania o wskazaniu przez dłużnika adresu zamieszkania. W prawdzie ewentualna zmiana miejsca zamieszkania przez dłużnika nie ma większego wpływu na tok egzekucji, niemniej jednak stanowi to pewne ograniczenie dla dłużnika. Niemniej jednak z punktu widzenia Wierzyciela pozostaje to poza zakresem. Co ważne Komornik może nałożyć na dłużnika zarówno z urzędu, jak i na wniosek Wierzyciela grzywnę do 2 tysięcy złotych za zaniedbanie obowiązku powiadomienia o zmianie adresu swojego pobytu.
Komornik dysponuje więc szeregiem środków o charakterze przymuszającym, zarówno dłużnika, jak i podmiot, który jest zobowiązany do udzielenia informacji o dłużniku. Organ egzekucyjny ma możliwość zarówno z urzędu, jak i na wniosek Wierzyciela nałożyć grzywnę do kwoty 2 tysięcy złotych na dłużnika, jak i organ udzielający informacji o dłużniku za odmowę udzielenia informacji lub świadomie podania fałszywych informacji. W sytuacji, gdy podmiotem odpowiedzialnym za podanie informacji o dłużniku jest pracownik organu, względnie kierownik pracownika - te podmioty podlegają ukaraniu grzywną, przy czym przed wydaniem postanowienia o nałożeniu grzywny, Komornik ma obowiązek wysłuchać kierownika na okoliczność odmowy udzielenia informacji lub okoliczności podania błędnych informacji o dłużniku. W sytuacji, gdy osoba wskazała świadomie fałszywe informacje o dłużniku można niniejsze postrzegać w kategorii przestępstwa, stąd możliwość po stronie Komornika do powiadomienia organu prokuratorskiego o zaistniałym zdarzeniu. O samym postanowieniu o nałożeniu grzywny Organ egzekucyjny informuje poprzez doręczenie postanowienia w przedmiocie nałożenia grzywny osobie ukaranej, jak i stronom. Wierzyciel tym samym ma możliwość czynnego uczestniczenia w postępowaniu egzekucyjnym. Wierzyciel ma także prawo żądania od Komornika na każdym etapie egzekucji informacji o stanie egzekucji. Dzięki temu może reagować na każdą czynność, jak i zaniechanie czynności. Co ważne i co wymaga wyraźnego podkreślenia ukaranie grzywną przez Komornika nie wyłącza pociągnięcia do odpowiedzialności karnej, co również stanowi swoisty „bat” zarówno na samego dłużnika, jak i podmioty udzielające pomocy w postaci przekazywania informacji w trakcie trwania postępowania egzekucyjnego.
Komornik
prowadząc postępowanie egzekucyjne ma narzucone odgórnie informowanie strony, w
tym także Wierzyciela o dokonywanych czynnościach wraz z uwzględnieniem
aktualnej wysokości należności będących przedmiotem egzekucji. Niniejsze pozwala
na pełne nadzorowanie spłaty roszczenia i stanu egzekucji, co umożliwia także
przewidywanie w zakresie czasookresu trwania samego postępowania egzekucyjnego.
Długofalowa współpraca Wierzyciela z Komornikiem Sądowym
Zasadą postępowania egzekucyjnego jest, iż Komornik właściwy do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w momencie wszczęcia egzekucji pozostaje właściwy do czasu zakończenia, nawet gdyby podstawy właściwości uległy zmianie w trakcie trwania egzekucji. Co to oznacza w praktyce? A mianowicie, iż w przypadku skierowania wniosku egzekucyjnego do Komornika X, pozostaje on pod kątem miejsca zamieszkania dłużnika właściwy i prowadzi do zakończenia egzekucji przez Komornika X. Poza zakresem pozostają tuta zbiegi, albowiem one determinują zmianę Organu egzekucyjnego w zależności od daty wszczęcia egzekucji czy też zbiegu do konkretnych wierzytelności przez kilku Komorników. W praktyce zdarzają się sytuacje, iż więcej niż jeden Komornik jest właściwy do prowadzenia sprawy, w takiej sytuacji wyboru dokonuje Wierzyciel, a jeżeli takiego wyboru nie dokona, to obecny Komornik samodzielnie i z urzędu wybiera Komornika właściwego do dalszego prowadzenia postępowania.
Postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem, które jest ukoronowaniem batalii Powoda – Wierzyciela z pozwanym – dłużnikiem.
Nasza Kancelaria gwarantuje Państwu dbanie o dobro i interesy Wierzycieli.
Jako Kancelaria Targosz Gajda Adwokaci Spółka cywilna, pomagamy naszym Klientom (Wierzycielom) w odzyskiwaniu należności od dłużników. W ramach naszych usług możliwa jest między innymi:
· odzyskiwanie długów od firm,
· egzekucja należności pieniężnych,
Zapraszamy do współpracy.